Niewidzialny zabójca pszczół
Varroa destructor, niewielki, ciemny pasożyt, przyczepia się niczym uparty kleszcz do ciała złocistej pszczoły. Ten mikroskopijny upiór, który w cieniu ula sieje spustoszenie w pszczelich społecznościach na całym świecie. Niepozorny rozmiar tego zewnętrznego pasożyta kryje w sobie moc niszczycielską, która czyni go największym pojedynczym zagrożeniem dla istnienia kolonii pszczół miodnych (Apis mellifera).
Ta inwazyjna roztocza, która pierwotnie żerowała na azjatyckiej pszczole miodnej (Apis cerana), w wyniku nieostrożnych działań człowieka przeskoczyła na swoją europejską krewniaczkę, rozprzestrzeniając się niczym cień po kontynentach. Dziś, tylko nieliczne, odizolowane miejsca na Ziemi mogą poszczycić się mianem wolnych od jej obecności.
Varroa to nie tylko zwykły krwiopijca. Choć przez długi czas sądzono, że żywi się hemolimfą pszczół, najnowsze badania ujawniły, że jego głównym celem jest tłuszczowe ciało pszczoły – tkanka kluczowa dla ich odporności, rozwoju i przetrwania. Odsysając życiodajne substancje, osłabia pszczoły, czyniąc je bardziej podatnymi na choroby i skracając ich życie.
Jednak prawdziwe zagrożenie płynie nie tylko z samego żerowania. Varroa destructor jest również niezwykle skutecznym wektorem wirusów pszczelich, w tym niesławnego wirusa zdeformowanych skrzydeł (DWV). W obecności tego pasożyta, niewinne, niemal niewykrywalne ilości wirusa mogą w krótkim czasie osiągnąć epidemiczne rozmiary w ulu, prowadząc do groźnych deformacji i śmierci pszczół. Ta złożona interakcja między pasożytem a wirusami stanowi śmiertelne uderzenie dla całych kolonii.
Pszczelarze na całym świecie zmagają się z tym niewidocznym wrogiem, ponosząc ogromne straty w swoich pasiekach. Koszty leczenia i monitorowania warrozy stale rosną, a oporność roztoczy na niektóre środki chemiczne dodatkowo komplikuje sytuację. Bez skutecznej interwencji, porażone kolonie często skazane są na zagładę w ciągu zaledwie kilku lat.
Jednak w tej ponurej historii pojawia się iskierka nadziei. Naukowcy i pszczelarze niestrudzenie pracują nad selekcją pszczół wykazujących naturalną odporność na warrozę. Odkrycie i wzmocnienie tych cennych cech, takich jak zachowania higieniczne wrażliwe na warrozę (VSH), może być kluczem do zrównoważonej przyszłości pszczelarstwa i ochrony tych niezastąpionych owadów zapylających. Badania wykazały, że pszczoły z linii Pol-line wykazują zwiększoną odporność na Varroa i powiązane z nim przenoszenie wirusów. Walka z tym mikroskopijnym wrogiem trwa, a jej wynik zadecyduje o losie wielu pszczelich rodzin i ekosystemów, które od nich zależą.
Literatura:
- „A derived honey bee stock confers resistance to Varroa destructor and associated viral transmission”, Thomas A. O’Shea-Wheller, Frank D. Rinkevich, Robert G. Danka, Michael Simone-Finstrom, Philip G. Tokarz, Kristen B. Healy, https://doi.org/10.1038/s41598-022-08643-w
- „Advances and perspectives in selecting resistance traits against the parasitic mite Varroa destructor in honey bees”, Matthieu Guichard, Vincent Dietemann, Markus Neuditschko, Benjamin Dainat, https://doi.org/10.1186/s12711-020-00591-1
- „Biology and control of Varroa destructor„, P. Rozenkranz, P. Aumeier, B. Ziegelmann, https://doi.org/10.1016/j.jip.2009.07.016
- „Honey bee populations surviving Varroa destructor parasitism in Latin America and their mechanisms of resistance”, Ernesto Guzman-Novoa, Miguel Corona, Mohamed Alburaki, Francisco José Reynaldi, Ciro Invernizzi, Gregorio Fernández de Landa, Matías Maggi, https://doi.org/10.3389/fevo.2024.1434490
- „Frontiers | Varroa destructor and its impacts on honey bee biology”, Nuria Morfin, Peter Goodwin, Ernesto Guzman-Novoa, https://doi.org/10.3389/frbee.2023.1272937
- „Insights into the metabolism and behaviour of Varroa destructor mites from analysis of their waste excretions”, Francisco Posada-Florez, Daniel E Sonenshine, Noble I Egekwu, Clifford Rice, Robert Lupitskyy, Steven C Cook, https://doi.org/10.1017/S0031182018001762
- „Prevalence and distribution of Varroa destructor and Nosema spp. in symptomatic honey bee colonies across the USA from 2015 to 2022″, Sassan Abban, Robyn M. Underwood, Kathleen Lee, Diana Sammataro, Frank Rinkevich, Michael Simone-Finstrom, Jay D. Evans, Mohamed Alburaki, https://doi.org/10.1038/s41598-024-51514-4
- „Varroa destructor feeds primarily on honey bee fat body tissue and not hemolymph”, Samuel D. Ramsey, Ronald Ochoa, Gary Bauchan, Connor Gulbronson, Joseph D. Mowery, Allen Cohen, David Lim, Judith Joklik, Joseph M. Cicero, James D. Ellis, David Hawthorne, Dennis vanEngelsdorp, https://doi.org/10.1073/pnas.1818371116
- „Varroa destructor: A Complex Parasite, Crippling Honey Bees Worldwide”, K. S. Traynor, F. Mondet, J. R. de Miranda, R. J. Paxton, F. L. Wäckers, J. E. López, https://doi.org/10.1016/j.pt.2020.04.004
- „Action of formic acid on Varroa jacobsoni Oud and the honeybee (Apis mellifera L.)”, H.K. Bolli et al., (Apidologie, 1998)
- „Differential periods of Varroa mite invasion into worker and drone cells of honey bees”, W.J. Boot et al., (Apidologie, 1993)
- „Invasion of Varroa jacobsoni into honey bee brood cells: a matter of chance or choice?”, W.J. Boot et al., (Exp. Appl. Acarol., 1992)
- „Natural selection of Varroa jacobsoni explains the different reproductive strategies in colonies of Apis cerana and Apis mellifera„, W.J. Boot et al., (J. Apicult. Res., 1993)
