Śmiertelne żniwo warrozy: jak poziom porażenia decyduje o losie pszczelich kolonii

Poziom porażenia kolonii pszczół przez pasożytniczego roztocza Varroa destructor jest jednym z najważniejszych czynników determinujących ich przeżywalność. Liczne badania jednoznacznie wskazują, że wyższe poziomy infestacji Varroa znacząco zwiększają ryzyko śmierci kolonii. To nie jest jedynie korelacja, ale silna zależność przyczynowo-skutkowa, która ma kluczowe znaczenie dla zarządzania zdrowiem pasiek.

Jednym z wyraźnych przykładów jest porównanie linii pszczół miodnych ‘Pol-line’ z komercyjnymi liniami. Badania wykazały, że pszczoły z linii ‘Pol-line’, charakteryzujące się naturalnie niższym poziomem Varroa, osiągały dwukrotnie wyższy wskaźnik przeżywalności. To sugeruje, że zdolność pszczół do radzenia sobie z niższym obciążeniem pasożytami przekłada się na ich długoterminowe przetrwanie.

Szczegółowe analizy ryzyka względnego (RR) przeprowadzone w badaniu O’Shea-Wheller i in. dostarczają ilościowych dowodów na tę zależność. Wykazano, że już umiarkowane poziomy Varroa w czerwcu (≥ 1–2.5 MPHB) podnosiły ryzyko śmierci kolonii o ponad 50% (RR = 1.528). Ryzyko to rosło wraz z nasileniem infestacji, osiągając jeszcze wyższe wartości we wrześniu, kluczowym okresie przygotowań do zimy. Poziomy Varroa były najsilniejszym pojedynczym wskaźnikiem przewidującym śmiertelność kolonii dla obu badanych linii pszczół, co podkreśla krytyczną rolę kontroli pasożyta.

Badania statystyczne, w tym uogólnione liniowe modele mieszane (GLMM) oraz testy U Manna-Whitneya, konsekwentnie potwierdzały, że kolonie, które zginęły w trakcie trwania badań, miały signifikantnie wyższe poziomy Varroa w kluczowych momentach sezonu pszczelarskiego, takich jak czerwiec i wrzesień.

Zależność między poziomem Varroa a śmiertelnością kolonii została również zobrazowana poprzez modelowanie krzywych, które przewidywało wysoką śmiertelność przy poziomie infestacji wynoszącym zaledwie 3 MPHB, choć z pewnymi różnicami między liniami pszczół.

W kontekście globalnego problemu Zespołu Masowego ginięcia Pszczół (CCD), Varroa destructor jest powszechnie uznawany za jeden z głównych czynników sprawczych wysokich strat kolonii na całym świecie. Dane z szeroko zakrojonych badań w Stanach Zjednoczonych w latach 2015-2022 również wskazują, że kolonie wykazujące objawy chorobowe charakteryzowały się wyższym średnim poziomem porażenia Varroa.

Podsumowując, dowody z różnych badań i analiz jednoznacznie potwierdzają, że wysoki poziom porażenia kolonii pszczół przez Varroa destructor stanowi poważne zagrożenie dla ich przetrwania, znacząco zwiększając ryzyko śmierci kolonii. Skuteczne monitorowanie i kontrola Varroa są zatem niezbędne dla utrzymania zdrowych i produktywnych pasiek.

Literatura:

1. „A derived honey bee stock confers resistance to Varroa destructor and associated viral transmission”, Thomas A. O’Shea-Wheller, Frank D. Rinkevich, Robert G. Danka, Michael Simone-Finstrom & Philip G. Tokarz, https://doi.org/10.1038/s41598-022-08643-w, Varroa destructor, oporność, wirusy, przeżywalność kolonii, Pol-line
2. „Varroa destructor: research avenues towards sustainable control”, Vincent Dietemann, Jürg Pflugfelder, Dennis Anderson, Jean-Daniel Charrière, Nitzan Chejanovsky, Benjamin Dainat, brak działającego adresu www w źródłach, Varroa destructor, kontrola, zrównoważona kontrola, zdrowie pszczół
3. „Prevalence and distribution of Varroa destructor and Nosema spp. in symptomatic honey bee colonies across the USA from 2015 to 2022″, Samuel D. Ramsey, Mohamed Alburaki, Miguel Corona, Jay D. Evans, David R. Tarpy, Karen Rennich, Jeffery S. Pettis, https://doi.org/10.1038/s41598-023-47279-7 (na podstawie informacji o korespondencji z artykułu), Varroa destructor, Nosema, rozpowszechnienie, zdrowie pszczół, USA