Groźny duet: jak warroza niszczy pszczoły, roznosząc śmiertelne wirusy

Varroa destructor, powszechnie znany jako roztocz warrozy, stanowi jedno z największych zagrożeń dla zdrowia i przetrwania kolonii pszczół miodnych (Apis mellifera) na całym świecie. Jego destrukcyjny wpływ nie ogranicza się jedynie do bezpośredniego osłabiania pszczół poprzez żerowanie, co niedawne badania sugerują, że polega głównie na pobieraniu tkanki tłuszczowej, a nie tylko hemolimfy. Varroa pełni również kluczową rolę w rozprzestrzenianiu wielu groźnych wirusów pszczelich, działając jako skuteczny wektor patogenów.

Obecny stan wiedzy wskazuje, że wirus zdeformowanych skrzydeł (DWV), a w szczególności jego główne warianty DWV-A i DWV-B, jest jednym z najpoważniejszych wirusowych zagrożeń dla zdrowia kolonii. Korelacja między występowaniem DWV a śmiertelnością kolonii jest dobrze udokumentowana, a zdolność Varroa do wektorowania tego wirusa znacząco przyczynia się do jego rozprzestrzeniania. W obecności inwazji Varroa, prewalencja DWV może wzrosnąć z poziomu latentnego (6–13%) do niemal 100% w koloniach w ciągu zaledwie 3 lat, czemu towarzyszy milionowy wzrost miana wirusa. Co więcej, istnieją dowody na rekombonację szczepów DWV, prowadzącą do powstawania bardziej wirulentnych form hybrydowych, które są preferencyjnie selekcjonowane podczas transmisji przez żerujące roztocza.

Oprócz DWV, Varroa destructor jest również znaczącym wektorem innych szkodliwych wirusów, takich jak wirus przewlekłego paraliżu pszczół (CBPV). Badania na odpornej linii pszczół ‘Pol-line’ wykazały znacznie obniżone poziomy Varroa oraz zmniejszone miana DWV-A, DWV-B i CBPV w porównaniu z liniami komercyjnymi. Co ciekawe, poziom wirusa woreczkowatego czerwiu (BQCV), który nie jest powiązany z Varroa, nie różnił się między badanymi liniami pszczół, co dodatkowo wspiera tezę o udziale Varroa w transmisji DWV i CBPV. Analizy wykazały, że obniżone poziomy tych wirusów w linii ‘Pol-line’ są prawdopodobnie konsekwencją niższej infestacji Varroa.

Należy podkreślić, że chociaż miana wirusów takich jak DWV, DWV-B i BQCV były liczbowo wyższe we wrześniu w koloniach, które później zginęły, różnica ta nie była istotna statystycznie po uwzględnieniu innych czynników. Sugeruje to, że bezpośredni wpływ Varroa na kondycję kolonii jest kluczowy, a wirusy, choć roznoszone przez roztocza, mogą nie stanowić silnego niezależnego predyktora ryzyka śmiertelności kolonii, gdy ich poziom jest powiązany z infestacją pasożytem. Niemniej jednak, rola Varroa jako wektora znacząco przyczynia się do rozprzestrzeniania i nasilenia infekcji wirusowych w pasiekach, co w konsekwencji osłabia pszczoły i zwiększa ich podatność na inne czynniki stresogenne.

Podsumowując, Varroa destructor stanowi podwójne zagrożenie dla pszczół miodnych: jako szkodliwy pasożyt osłabiający indywidualne pszczoły i całe kolonie oraz jako efektywny wektor wielu groźnych wirusów, w tym DWV i CBPV, przyczyniając się do rozprzestrzeniania chorób i zwiększania śmiertelności w pasiekach na całym świecie. Zrozumienie tej złożonej interakcji jest kluczowe dla opracowania skutecznych strategii kontroli warrozy i ochrony zdrowia pszczół.

Literatura/Źródła:

1. „A derived honey bee stock confers resistance to Varroa destructor and associated viral transmission”, Thomas A. O’Shea-Wheller, Frank D. Rinkevich, Robert G. Danka, Michael Simone-Finstrom, Philip G. Tokarz & Kristen B. Healy, https://doi.org/10.1038/s41598-022-08643-w,
2. „Current understanding places the RNA picornavirus Deformed wing virus (DWV)—specifically the master variants DWV-A68, and DWV-B69—as the prime viral threat to colony health”, (fragment z), Thomas A. O’Shea-Wheller, Frank D. Rinkevich, Robert G. Danka, Michael Simone-Finstrom, Philip G. Tokarz & Kristen B. Healy, https://doi.org/10.1038/s41598-022-08643-w, D
3.  Thomas A. O’Shea-Wheller, Frank D. Rinkevich, Robert G. Danka, Michael Simone-Finstrom, Philip G. Tokarz & Kristen B. Healy, https://doi.org/10.1038/s41598-022-08643-w,
4. „Table 4 Summary statistics for Mann–Whitney U-tests comparing predictive differences in viral titres.”, (fragment z), Thomas A. O’Shea-Wheller, Frank D. Rinkevich, Robert G. Danka, Michael Simone-Finstrom, Philip G. Tokarz & Kristen B. Healy, https://doi.org/10.1038/s41598-022-08643-w, test U Manna-Whitneya, miana wirusów, DWV-A, DWV-B, CBPV, BQCV, linie pszczół, analiza statystyczna, porównanie grup, czerwiec i wrzesień
5. „While September titres of DWV-A, DWV-B, and BQCV were on average numerically greater in colonies that died…”, (fragment z), Thomas A. O’Shea-Wheller, Frank D. Rinkevich, Robert G. Danka, Michael Simone-Finstrom, Philip G. Tokarz & Kristen B. Healy, https://doi.org/10.1038/s41598-022-08643-w,
6. „Three known variants of DWV that infect honey bees (DWV-A, DWV-B, and DWV-C) are mechanically vectored by V. destructor, but apparently only DWV-B can infect mite tissues (intestinal epithelium and salivary glands), which turns the parasite into a biological vector and a parasite of V. destructor (Gisder and Genersch, 2021).”, (fragment z „Frontiers | Varroa destructor and its impacts on honey bee biology”), Nuria Morfin, Paul H. Goodwin & Ernesto Guzman-Novoa, https://doi.org/10.3389/fevo.2023.1274808,
7. „Gregorc et al. (2012) found higher and lower DWV and BQCV transcripts, respectively, in mite parasitized bees, indicating a possible competition between viruses, which should be further explored.”, (fragment z „Frontiers | Varroa destructor and its impacts on honey bee biology”), Nuria Morfin, Paul H. Goodwin & Ernesto Guzman-Novoa, https://doi.org/10.3389/fevo.2023.1274808,
8. „Several factors contribute to the dramatic effect of Varroa on honey bee populations, including the direct impact of their feeding on immature bees, their status as a confirmed vector of 5 debilitating viruses and potentially 13 others…”, (fragment z „Varroa destructor feeds primarily on honey bee fat body tissue and not hemolymph”), Samuel D. Ramsey, Ronald Ochoa, Gary Bauchan, Carly Gulbronson, Jay D. Mowery, Allen Cohen, Diana Lim, Joseph Joklik, Joseph M. Cicero, Jay D. Ellis, David Hawthorne & Dennis vanEngelsdorp, https://doi.org/10.1073/pnas.1818371116,