Groźny pasożyt w Twoim ulu: Warroza i jej wpływ na odporność pszczół

Varroa destructor, powszechnie znana jako warroza, to jeden z największych problemów, z jakimi borykają się pszczelarze na całym świecie, w tym także w Polsce. Ten niewielki, ale niezwykle szkodliwy pasożyt żeruje na naszych pszczołach, osłabiając je na wiele sposobów. Jednym z kluczowych mechanizmów działania warrozy jest zmniejszanie liczby hemocytów, czyli komórek odpornościowych w organizmach pszczół.

Hemocyty pełnią w pszczelim organizmie rolę strażników i obrońców przed różnego rodzaju zagrożeniami – wirusami, bakteriami i grzybami [Koleoglu et al., 2018]. Stanowią one kluczowy element systemu immunologicznego pszczół. Gdy kleszcz warroza atakuje pszczołę, przyczepia się do jej ciała i żywi się głównie jej ciałem tłuszczowym, a nie tylko hemolimfą [Ramsey et al., 2019]. Ciało tłuszczowe jest niezwykle ważnym organem, pełniącym wiele funkcji, w tym magazynowanie energii i produkcję składników odpornościowych. Uszkodzenie tego organu przez żerującą warrozę ma poważne konsekwencje dla zdrowia pszczół.

Badania wykazały, że pasożytowanie warrozy prowadzi do znaczącego spadku liczby hemocytów w ciele pszczół [Koleoglu et al., 2018]. To osłabienie armii obronnej sprawia, że pszczoły stają się znacznie bardziej podatne na różnego rodzaju infekcje. Jednym z najgroźniejszych wirusów, których transmisję ułatwia warroza, jest wirus zdeformowanych skrzydeł (DWV) [O’Shea-Wheller et al., 2022]. Warroza nie tylko przenosi wirusy, ale także osłabia naturalne mechanizmy obronne pszczół, co umożliwia wirusom szybkie namnażanie się i wywoływanie poważnych chorób, często prowadzących do śmierci całej rodziny pszczelej.

Co więcej, obniżona liczba hemocytów i ogólnie osłabiony system immunologiczny mogą sprawić, że pszczoły są bardziej wrażliwe na inne choroby bakteryjne i grzybicze, a także na negatywne skutki działania pestycydów [Zhu et al., 2022]. W efekcie, silnie porażone przez warrozę rodziny pszczele stają się słabsze, mają mniejszą zdolność do przetrwania zimy i efektywnego zbierania nektaru i pyłku w sezonie.

Dlatego tak ważne jest, abyśmy my, pszczelarze, zdawali sobie sprawę z tego, jak wielkie zagrożenie stanowi warroza dla zdrowia naszych pszczół. Regularne monitorowanie poziomu porażenia i stosowanie skutecznych metod zwalczania tego pasożyta to klucz do utrzymania silnych i zdrowych rodzin pszczelich w naszych pasiekach. Zrozumienie mechanizmów, poprzez które warroza osłabia odporność pszczół, jest pierwszym krokiem do skutecznej walki z tym poważnym problemem.

Literatura/źródła:

1. „A derived honey bee stock confers resistance to Varroa destructor and associated viral transmission”, Thomas A. O’Shea-Wheller i in., https://www.nature.com/articles/s41598-022-08643-w
2. „Varroa destructor feeds primarily on honey bee fat body tissue and not hemolymph”, Samuel D. Ramsey i in., https://www.pnas.org/doi/full/10.1073/pnas.1818371116
3. „Frontiers | Varroa destructor and its impacts on honey bee biology”, Nuria Morfin i in., https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fphys.2023.1267630/full
4. Koleoglu, G., Goodwin, P. H., Reyes-Quintana, M., Hamiduzzaman, M. M., & Guzman-Novoa, E. (2018). Varroa destructor parasitism reduces hemocyte concentrations and prophenol oxidase gene expression in bees from two populations. Parasitology Research, 117(4), 1175–1183. https://doi.org/10.1007/s00436-018-5796-8
5. Zhu et al. (2022) found that colonies that were treated with the synthetic acaricide Apivar® (containing the active ingredient amitraz) not only had lower mite loads and lower DWV levels compared to untreated colonies, but they also showed higher tolerance (lower mortality) to insecticides such as imidacloprid, cyhalothrin and oxamyl, indicating that Varroa destructor parasitism may affect tolerance to insecticide exposure.