Sekretna moc pyłku pszczelego: ponad 200 powodów, by sięgnąć po ten niesamowity dar natury

Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, co kryje się w maleńkich, kolorowych granulkach zbieranych przez pszczoły? To pyłek pszczeli, zwany również pyłkiem kwiatowym, jeden z najbardziej fascynujących i bogatych w składniki odżywcze produktów natury. Często określany mianem „bomby witaminowej”, pyłek pszczeli to prawdziwe złoto z ula, które może znacząco wzbogacić Twoją dietę i wspomóc zdrowie na wielu płaszczyznach.

Czym właściwie jest pyłek pszczeli?

Pyłek pszczeli to męskie komórki rozrodcze kwiatów roślin nasiennych, zbierane przez pracowite pszczoły miodne z pylników (męskich organów generatywnych kwiatu). Podczas lotu po kwiatach, pyłek przyczepia się do włosków pokrywających ciało pszczół. Następnie pszczoły, za pomocą swoich odnóży, sczesują go, zwilżają odrobiną wydzieliny gruczołów ślinowych, miodu lub nektaru i formują w charakterystyczne grudki zwane obnóżami pszczelimi. Te kolorowe kuleczki są następnie przenoszone w specjalnych koszyczkach na tylnych odnóżach do ula. W ulu obnóża są umieszczane w komórkach plastra, ubijane i zalewane miodem, a następnie zamykane wieczkiem woskowym. Warto wiedzieć, że pyłek pszczeli jest niezbędnym pokarmem budulcowym dla pszczół, warunkującym prawidłowy rozwój rodziny i służącym do wytwarzania mleczka pszczelego dla larw.

Bogactwo składników odżywczych

To, co czyni pyłek pszczeli tak wyjątkowym, to jego niezwykle bogaty skład chemiczny. Stwierdzono w nim ponad 200, a nawet 250 różnych substancji chemicznych, a niektóre źródła mówią nawet o ponad 400. Wśród nich znajdziemy między innymi:

• Białka stanowią średnio 23,9% lub około 22-23% zawartości pyłku. W ich skład wchodzą:
  • Aminokwasy, w tym wszystkie aminokwasy egzogenne takie jak metionina, lizyna, treonina, histydyna, leucyna, izoleucyna, walina, fenyloalanina i tryptofan. Stanowią one około 10% zawartości białek. Wśród wolnych aminokwasów w największych ilościach występują prolina, tyrozyna, kwas asparaginowy, kwas glutaminowy i histydyna.
  • Kwasy nukleinowe z przewagą kwasu rybonukleinowego (RNA) oraz dezoksyrybonukleinowy (DNA).
  • Enzymy takie jak α- i β-amylazy, inwertaza, inulaza, celulaza, lipazy i fosfolipazy. Wiele z nich pochodzi z roślin, ale część jest składnikiem wydzieliny gruczołów ślinowych i gardzielowych pszczół, np. lizozym.
  • Hormony takie jak gonadotropiny i hormon wzrostu (somatotropina).
  • Nukleoproteidy (zbudowane z histonów, protamin i RNA i DNA).
• Lipidy stanowią około 5-5,4% składu pyłku. Należą do nich:
  • Kwasy tłuszczowe, w tym nasycone (np. kwas palmitynowy) i nienasycone (np. kwas linolowy, α-linolenowy i oleinowy) oraz niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) takie jak kwas linolowy, kwas g-linolenowy i kwas arachidowy.
  • Fosfolipidy (np. fosfatydylocholina – lecytyna, fosfatydyloetyloamina – kefalina, sfingomielina).
  • Fitosterole (np. β-sitosterol, kampesterol, stigmasterol).
• Węglowodany (cukry) stanowią około 30-33,7% zawartości pyłku. Wśród nich znajdują się cukry proste (redukujące) takie jak fruktoza, glukoza i turanoza oraz nieredukujące takie jak sacharoza i trehaloza. Występują także polisacharydy zapasowe (skrobia, dekstryny) oraz budulcowe (celuloza, pollenina) i rozwojowe (arabinogalaktan).
• Związki fenolowe stanowią około 1-1,5% składu. Należą do nich:
  • Flawonoidy (głównie glikozydy pochodne kwercetyny (np. rutyna), kemferolu, luteoliny i apigeniny oraz ich aglikony).
  • Kwasy fenolowe (np. kwas p-kumarowy, ferulowy, chlorogenowy oraz ich pochodne).
  • Leukoantocyjanidyny (np. leukoantocyjanidyna).
  • Katechiny (np. (+)-katechina).
  • Leukotrieny.
• Triterpeny (np. kwas ursolowy i kwas oleanolowy).
• Witaminy zarówno rozpuszczalne w tłuszczach (witamina A, witamina E, witamina D) jak i w wodzie (witamina B1 (tiamina), B2 (ryboflawina), B6, witamina C (kwas askorbinowy), kwas pantotenowy, kwas nikotynowy, kwas foliowy, biotyna, rutyna, inozytol).
• Biopierwiastki (minerały i mikroelementy) takie jak makroelementy (wapń, fosfor, magnez, sód i potas) oraz mikroelementy (żelazo, miedź, cynk, mangan, krzem i selen).
• Celuloza.
• Pektyny.
• Sporopoleniny (składnik egzyny).
• Związki aromatyczne.
• Dezoksyrybonukleotydy.
• Pollenina (składnik ścian komórkowych).
• Barwniki roślinne (np. karotenoidy, flawonoidy, antocyjany, chlorofil).

Profesor Ryszard Czarnecki, znany propagator apiterapii, uważa pyłek pszczeli za „jedyny na świecie pełnowartościowy, kompletny produkt niezbędny do potrzymania i utrzymania życia”.

Właściwości prozdrowotne pyłku pszczelego

Dzięki swojemu bogatemu składowi, pyłek pszczeli wykazuje szerokie spektrum działania:

• Wzmacnia odporność: Wspomaga funkcjonowanie układu immunologicznego, zwiększając odporność organizmu na infekcje i stres.
• Wspiera serce i układ krążenia: Badania wskazują na skuteczność pyłku w leczeniu chorób serca, niewydolności serca, hiperlipidemii, miażdżycy, zaburzeń rytmu serca oraz nadciśnienia i niedociśnienia tętniczego. Czarnecki uważa, że pyłek uzupełnia niedobór ATP, kluczowego „paliwa” serca.
• Wspomaga funkcjonowanie wątroby: Wykazuje działanie ochronne i odtruwające na komórki wątroby, wspomagając jej regenerację w stanach zapalnych i uszkodzeniach toksycznych.
• Przyspiesza gojenie ran: Maść pyłkowa i pyłkowo-propolisowa okazały się skuteczne w leczeniu ran oparzeniowych, często przewyższając działaniem popularne leki.
• Działa przeciwbólowo: Badania wykazały, że pyłek kwiatowy sosny może mieć porównywalne działanie przeciwbólowe do niektórych leków.
• Wykazuje właściwości antyoksydacyjne: Zawarte w pyłku związki neutralizują wolne rodniki, chroniąc komórki przed uszkodzeniem i spowalniając procesy starzenia.
• Posiada działanie adaptogenne: Zwiększa odporność organizmu na stres fizyczny, psychiczny i immunologiczny, poprawiając ogólną kondycję.
• Wspiera leczenie przerostu gruczołu krokowego: Wykazuje korzystne działanie w stanach zapalnych i łagodnym przeroście prostaty.
• Może wspomagać leczenie niedokrwistości: Pyłek kwiatowy wpływa korzystnie na układ krwiotwórczy, zwiększając poziom hemoglobiny i liczbę czerwonych krwinek.
• Stanowi naturalną odżywkę dla sportowców i osób w rekonwalescencji: Dzięki bogactwu składników odżywczych, wspomaga regenerację i dostarcza energii.
• Wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne.
• Może wspomagać terapię nowotworową, wzmacniając efekt leczenia i chroniąc przed szkodliwym działaniem radioterapii i chemioterapii.

Jak spożywać pyłek pszczeli?

Pyłek pszczeli dostępny jest w różnych formach: wysuszonych obnóży, granulatu, tabletek, a także w mieszankach z miodem. Większość zwolenników preferuje przyjmowanie go w naturalnej formie obnóży. Aby zmaksymalizować przyswajalność cennych składników, zaleca się dokładne zmielenie lub namoczenie obnóży w płynie (wodzie, mleku, soku) przez kilka godzin przed spożyciem. Można przygotować miksturę z 2-3 łyżeczek pyłku i 1/3 szklanki chłodnego płynu, odstawić na kilka godzin, a następnie ewentualnie osłodzić miodem i lekko ocieplić (do temperatury poniżej 40°C). Taką miksturę można spożywać dwa razy dziennie, najlepiej rano na czczo i wieczorem przed snem. Kurację pyłkiem pszczelim zazwyczaj prowadzi się przez 1-2 miesiące, 2 razy w roku.

Ważne przeciwwskazania i środki ostrożności

Jedynym bezwzględnym przeciwwskazaniem do spożywania pyłku kwiatowego jest uczulenie na pyłki roślin. Osoby uczulone powinny zachować szczególną ostrożność i przed rozpoczęciem kuracji wykonać próbę uczuleniową, spożywając minimalną dawkę i obserwując reakcję organizmu. W rzadkich przypadkach mogą wystąpić reakcje alergiczne, takie jak pieczenie i obrzmienie gardła, suchość w ustach, obrzęk warg, ślinotok, nudności, wymioty, duszności, nieżyt nosa, zaczerwienienie spojówek i pokrzywka.

Podsumowanie

Pyłek pszczeli to niezwykły dar natury, bogaty w cenne składniki odżywcze i wykazujący szerokie spektrum działania prozdrowotnego. Warto włączyć go do swojej diety, aby wzmocnić odporność, wspomóc serce, wątrobę i inne ważne funkcje organizmu. Pamiętaj jednak o zachowaniu ostrożności, zwłaszcza jeśli masz alergię na pyłki roślin.

Literatura:

1. Dostępność biologiczna pyłku kwiatowego zbieranego przez pszczoły – Pasieka24 – portal dla pszczelarzy z pasją – Hołderna-Kędzia Elżbieta – https://pasieka24.pl/artykuly/nauka-w-pasiece/1545-dostepnosc-biologiczna-pylku-kwiatowego-zbieranego-przez-pszczoly
2. Pyłek pszczeli (pyłek kwiatowy) – właściwości, skład, dawkowanie, cena – Centrum Pszczelarskie Łukasiewicz – https://pszczelnictwo.com.pl/shop/category/pylek-kwiatowy-pylek-pszczeli
3. Pyłek pszczeli – atrakcyjny produkt dla współczesnego konsumenta – Pasieka24 – portal dla pszczelarzy z pasją – Burzyńska Marta – https://pasieka24.pl/index.php/pl-pl/pasieka-czasopismo-dla-pszczelarzy/248-pasieka-5-2023/4000-30-dr-inz-marta-burzynska-pylek-pszczeli-atrakcyjny-produkt-dla-wspolczesnego-konsumenta
4. Skład chemiczny pyłku pszczelego (kwiatowego) | Pszczoly.info – Krzysztof – https://www.pszczoly.info/sklad-chemiczny-pylku-pszczelego-kwiatowego/
5. Skład i właściwości biologiczne pyłku kwiatowego zbieranego przez pszczoły ze szczególnym uwzględnieniem możliwości zastosowania go w kosmetyce • Postępy Fitoterapii 2/2016 • Czytelnia Medyczna BORGIS – Bogdan Kędzia, Elżbieta Hołderna-Kędzia –  https://www.czytelniamedyczna.pl/5640,sklad-i-wlasciwosci-biologiczne-pylku-kwiatowego-zbieranego-przez-pszczoly-ze-sz.html
6. Właściwości biologiczne i działanie lecznicze pyłku kwiatowego zbieranego przez pszczoły • Postępy Fitoterapii 3-4/2005 • Czytelnia Medyczna BORGIS – Bogdan Kędzia, Elżbieta Hołderna-Kędzia –  https://www.czytelniamedyczna.pl/2583,wlasciwosci-biologiczne-i-dzialanie-lecznicze-pylku-kwiatowego-zbieranego-przez.html